Cytryniec chiński

Cytryniec chiński  jest drzewiastym pnączem z rodziny cytryńcowatych, rosnącym dziko w północnych Chinach i na Półwyspie Koreańskim, w ZSRR — w Kraju Nadmorskim i Kraju Chabarowskim oraz na Sachalinie Południowym, w górskich lasach sosnowo-liściastych i w lasach dolin, nad brzegami rzek i strumie­ni. Uprawiany jest w ZSRR (Daleki Wschód, Kraj Krasnojarski, obwód nowosybirski, gdzieniegdzie w części europejskiej — Kraj Krasnodarski, obwód moskiewski, Białoruś, Ukraina) i w Bułgarii. Cytryniec ma łodygi długie (do 10—15 m), wijące się, ciemnobrunatne, giętkie, biczowate, ścielące się lub wspinające po naturalnych podporach. Liście skrętoległe, ogonkowe, eliptyczne lub odwrotnie jajowate, zaostrzone, osadzone pęczkami na krótkopęd- dach. Kwiaty jednopłciowe, białe lub kremowe, czasem różowa we, zwisające, zebrane po 2—5 na różowoczerwonych szypułkach. Roślina jednopienna. Kwiaty męskie mają 5 pręcików, ale ich liczba waha się od 4 do 9. Kwitnienie w maju i na początku czerwca. Owoce dojrzewają we wrześniu — październiku. Owocem jest jagoda pomarańczowoczerwona lub jaskrawoczerwona. Dno kwiatowe w czasie dojrzewania owoców silnie się wydłuża, wskutek czego tworzy się groniastopodobny owocostan z 10—40 owocków o swoistym, kwaśnym smaku. Owocki są 1—2 (3)-nasienne. Nasiona błyszczące, nerkowate, żółte lub jasnopomarańczowe (po przechowaniu brązowoochrowe) z mocną łupiną. Masa 1000 nasion 16—26 g. Owoce, liście, kora łodyg i korzeni mają specyficzny cytrynowy zapach.
Znaczenie gospodarcze i lecznicze. Cytryniec chiński jest cenną rośliną leczniczą, techniczną, konsumpcyjną i ozdobną. W celach leczniczych stosuje się owoce i nasiona. Sok owoców zawiera do 1,5% cukrów, 8,5—9,8% (do 20%) kwasów organicznych (głównie cytrynowego, jabłkowego i winnego) i witaminę C. W nasionach wykryty substancje tonizujące (około 0,012% schizandryny i schi- zandrol), witaminę E (0,03%) i tłuszcz (do 33,8%). Działanie lecznicze warunkuje zespół tych związków; najważniejsza jest schizandryna. Olejek eteryczny cytryńca (znajdujący się we wszystkich częściach rośliny, ale w szczególnie dużych ilościach w korze) jest wysoko ceniony w perfumerii za subtelny korzenni-cytryno- wy aromat.