Kola

Kola błyszcząca jest wiecznie zielonym drzewem z rodziny zatwarowatych (Sterculiaceae Bartling), wysokości 6—15 m. Rośnie dziko w lasach w Liberii i na Wybrzużu Kości Słoniowej, uprawiana jest w Ghanie, Nigerii, Sierra Leone i Kamerunie, skąd sprowadzono ją do Brazylii i innych tropikalnych krajów Ameryki, do Indii, Indonezji i na Półwysep Indochiński. Gatunek ten ma następujące podgatunki: ssp. rubra, alba, mixta i pallida. Liście są podługowato owalne lub owalne, duże, całobrzegie, kwiaty obupłciowe lub jednopłciowe (roślina jedno- pienna). Owoc — duża torebka, gwiazdkowata, rozpadająca się na 5 mieszkowa tych owocków, zawiera 6—16 czerwonych lub białych nasion. Kolę rozmnaża się za pomocą nasion lub sadzo¬nek. Na ogół zaczyna owocować w 10, rzadko w 6—7 roku życia i owocuje do 75 lat. Często, w ce¬lu zacienienia roślin, sadzi się kolę z bananami.
Kola jest rośliną ppbudzają- cą, stosowaną dla zwiększenia energii mięśni, pobudzenia oś¬rodkowego układu nerwowego i działalności serca. Świeże na¬siona koli zawierają 0,6—2,5% kofeiny, 0,5—0,6% kolatyny, 0,01% teobrominy, 10—12% celulozy, 18—25% skrobi, 1,2—2% garbników i 50—60% wody. Pobudzające działanie uwarunkowane jest kofeiną, kolatyną i teobrominą zawartymi w liścieniach na¬sion . Zmielone nasiona koli miesza się z czekoladą lub robi z nich tabletki. Czekolada z kolą i tabletki wchodzą w skład posiłku alpi¬nistów, lotników, narciarzy i turystów. W USA i w innych kra¬jach używa się koli do sporządzania pobudzających napojów: coca-cola, pepsi-cola i in. W Afryce kola stanowi przedmiot eks¬portu, a także używana jest do uśmierzania uczucia głodu, pragnienia i zmęczenia, jako środek narkotyczny i leczniczy, a przez niektóre plemiona — jako amulety, fetysze lub pieniądze.
Nasionom koli błyszczącej prawie dorównują właściwościami wzmacniającymi nasiona koli zaostrzonej uprawianej w Togo, Kamerunie, Gabonie i innych krajach.